فتق دیسک گردن

فتق دیسک زمانی اتفاق می افتد که مرکز ژل مانند دیسک مهره ای به دلیل ضعف دیواره خارج دچار پارگی یا فتق می شود.

در گردن و بازو، بی حسی یا سوزن سوزن شن نتیجه تماس مواد داخل دیسک با عصب نخاعی و فشرده سازی آن است.

 استراحت، درمان دارویی ، تزریقات نخاعی و فیزیوتراپی اولین گام درمان است.

اکثر افراد پس از 6 ماه بهبود می یابند و به زندگی طبیعی خود برمی گردند.

در صورت تداوم علایم، جراحی یکی از راهکارهای احتمالی است که به افراد پیشنهاد می شود.

آناتومی دیسک

ستون فقرات شما از 24 استخوان قابل تحرک موسوم به مهره تشکیل شده است.

بخش سرویکال(گردنی) ستون فقرات علاوه بر حمایت از وزن سر( حدود 10 پوند) به شما اجازه می دهد سرتان را به جلو یا عقب، طرفین و حتی 180 درجه بچرخانید.

 7 مهره سرویکال با علامت اختصاری C1 تا C7 شماره گذاری شده اند.

دیسک های جداکننده مهره ها با عمل ضربه گیری خود از سایش آن ها به هم جلوگیری می کنند.

حلقه خارجی دیسک آنولوس نامیده می شود.

آنولوس با اتصالات فیبری خود جسم مهره ها را به هم وصل می کند.

هر دیسک یک مرکز پرشده با ژل به نام نوکلئوس یا هسته دارد.

در هر سطح دیسک یک جفت عصب نخاعی از طناب نخاعی خارج شده و به بیرون منشعب می گردد.

طناب نخاعی و اعصاب نخاعی شما مثل تلفن پیام ها و ایمپالس ها را از بدن به مغز و بالعکس انتقال می دهند و نقش بسزایی در حواس و کنترل حرکات دارند.

فتق دیسک گردنی چیست؟

فتق دیسک زمانی رخ می دهد که مرکز ژل مانند دیسک به دلیل پارگی دیواره دیسک (آنولوس) بیرون می زند (شکل1). ماده ژل مانند با تحریک اعصاب نخاعی باعث چیزی شبیه تحریک شیمیایی می شود.

 منشا درد التهاب و تورم عصبی ناشی از فشار فتق دیسک است.

 با گذشت زمان فتق فروکش کرده و درد به طور کامل یا جزئی تسکین می یابد.

در بیشتر موارد اگر درد گردن یا دست در مدت 6 هفته برطرف می شود.

برای توصیف فتق دیسک از اصطلاحات متفاوتی استفاده می شود.

بالجینگ (بیرون زدگی) دیسک در مواقعی رخ می دهد که انولوس دیسک سالم باقی می ماند اما بیرون زدگی ناشی از آن به عصب فشار وارد می کند.

دیسک فتق کامل (تخریب یا لغزش دیسک) در هنگام شکستگی یا خرد شدن آنولوس اتفاق می افتد در نتیجه ماده ژله ای خارج می شود.

گاهی فتق به قدری شدید است که شکستگی آزاد رخ می دهد یعنی یک قطعه از مهره به طور کامل شکسته و وارد کانال نخاعی می شود.

علایم فتق دیسک

علایم فتق دیسک عمدتا به محل فتق و واکنش شما به درد بستگی دارد.

درد فتق دیسک گرن از گردن به سمت بازوها  و احتمال دست ها تیر می کشد.

 به علاوه هنگام چرخش یا خم کردن گردن  دردی را در محل  تیغه شانه و گردن احساس خواهید کرد.

گاهی نیز باعث اسپاسم عضلانی می شود.

در برخی موارد بی حسی و سوزن سوزن شدن نیز گزارش می شود.

 ضعف عضلات دوقلو، سه قلو و مچ دست از سایر علایم است.

گاهی بعد از بیدار شدن بدون اینکه ضربه ای به گردن وارد شده باشد، احساس درد دارید.

در بعضی از بیماران با بالا بردن بازو و قرار دادن آن پشت گردن درد کم تری حس می کنند چون فشار از روی عصب برداشته می شود.

علل فتق دیسک گردن

دیسک در نتیجه آسیب و حرکت نامناسب یا به طور ناگهانی دچار فتق یا بیرون زدگی می شود.

 افزایش سن نیز نقش موثری دارد چون دیسک ها سخت تر و الیاف دیواره خارجی دیسک ضعیف تر خواهد شد.

در نتیجه نوکلئوس ژل مانند به خاطر پارگی دیواره دیسک بیرون زده و با اعمال فشار روی اعصاب نخاعی باعث ایجاد درد می شود.

 ژنتیک، استعمال دخانیات و برخی فعالیت های شغلی یا حرکات ورزشی در تحلیل یا دژنراسیون زودهنگام دیسک موثرند.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر هستند؟

فتق دیسک در دهه سوم و چهارم عمر بسیار شایع است با این وجود سالمندان و افراد میانسال در صورت انجام فعالیت های فیزیکی شدید مستعد ابتلا به فتق هستند.

فقط در حدود 8 درصد از موارد فتق دیسک در ناحیه مهره های گردنی اتفاق می افتد.

روش تشخیص

در صورت احساس درد با پزشک خود مشورت کنید.

پزشک با بررسی شرح حال کامل تشخیص می دهد که آیا عادات سبک زندگی باعث ایجاد درد شده اند یا خیر.

 سپس برای تعیین منشاء درد و آزمایش ضعف یا بی حسی عضلات، معاینات فیزیکی انجام می شود.

پزشک ممکن است یک یا چند مورد از آزمایشات زیر را تجویز کند:

اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی(MRI)

آزمایشی غیرتهاجمی است که برای ایجاد تصویر دقیقی از ستون فقرات از میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکانس استفاده می شود.

برخلاف اشعه X، اعصاب و دیسک ها کاملا قابل مشاهده اند.

این آزمایش با یا بدون ماده حاجب انجام می شود.

 MRI می تواند دیسک آسیب دیده و فشار احتمالی به اعصاب را مشخص کند.

 رشد بیش از حد استخوان، تومور و آبسه نیز قابل تشخیص است.

علایم  استنوز یا تنگی کانال نخاعی نیز قابل مشاهده است.

میلوگرام

پرتوتابی تخصصی با اشعه X است که در آن ماده حاجب به درون کانال نخاعی تزریق می شود.

 سپس فلئوروسکوپ اشعه X تصاویر حاصله از ماده حاجب را ثبت می کند.

ماده حاجب مورد استفاده در میلوگرام در مواجهه با اشعه X به رنگ سفید نشان داده می شود و در نتیجه پزشک می تواند نخاع و کانال نخاعی را با دقت زیاد ببیند.

میلوگرام عصب تحت فشار فتق دیسک، رشد بیش از حد استخوان، تومورهای ستون فقرات و آبسه های نخاعی را نشان می دهد.

گاهی بعد از این آزمایش، CT اسکن انجام می شود.

اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT)

آزمایش غیرتهاجمی است که در آن از اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر دوبعدی از ستون فقرات استفاده می شود.

 این آزمایش با یا بدون ماده حاجب صورت می گیرد و در تایید محل دیسک آسیب دیده نقش بسزایی دارد.

الکترومیوگرافی(EMG) و مطالعات هدایت عصبی(NCS)

EMG و NCS فعالیت الکتریکی اعصاب و عضلات را ثبت می کنند.

 سوزن  یا الکترودهای کوچکی در عضلات شما تعبیه شده و نتایج در یک دستگه خاص ثبت می شوند.

چون فتق دیسک به عصب فشار می آورد، عصب نمی تواند طبق معمول حس و حرکت عضلات را مدیریت کند.

 این آزمایشات آسیب عصبی و ضعف عضلانی را مشخص می کنند.

در پرتونگاری با اشعه X پزشک با بررسی مهره های ستون فقرات به تغییرات شریانی، خارهای استخوانی یا شکستگی پی می برد.

توجه داشته باشید که تشخیص فتق دیسک تنها با این روش امکانپذیر نیست.

روندهای درمانی

درمان غیرجراحی حمایتی اولین مرحله ریکاوری است که در آن از روش هایی مثل مدیتیشن، استراحت، ماساژ، فیزیوتراپی، تمرینات خانگی، آب درمانی، درمان کایروپراکتیک و کنترل درد استفاده می شود.

بالغ بر 95% کسانی که از درد بازوی ناشی از فتق دیسک رنج می برند، پس از 6 هفته بهبود یافته و به زندگی نرمال خود برمی گردند.

اگر درمان های حمایتی موثر نباشند و علایم شما بدتر شوند، احتمالا پزشک جراحی را توصیه می کند.

درمان های غیرجراحی

خودمراقبتی

در اکثر موارد درد ناشی از فتق دیسک ظرف دو هفته بهتر شده و پس از 4 تا 6 هفته به طور کامل بهبود می یابد.

محدودسازی فعالیت فیزیکی، گرما/سرمادرمانی و مصرف داروهای بدون نسخه به روند بهبود کمک می کند.

داروها

پزشک احتمال مسکن، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی(NSAID) و استروئید تجویز می کند.

گاهی اوقات شل کننده های عضلانی برای اسپاسم عضلات تجویز می شود.

• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا NSAIDها مانند آسپرین، ناپروکسن، ایبوپروفن و سلکوکسیب نمونه هایی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مصرفی برای کاهش التهاب و تسکین درد هستند.
• ضددردهایی مثل استامینوفن(تیلنول) در تسکین درد موثرند اما مانند NSIADها اثرات ضدالتهابی ندارند.

مصرف دراز مدت مسکن ها و NSAIDها می تواند به اولسر شکمی و مشکلات کبدی و کلیوی منتهی شود.

• شل کننده های عضلانی مانند متاکاربامول، کاریزوپرودول و سیکلوبنزاسپرین برای کنترل اسپاسم های عضلانی تجویز می شوند.
• استروئیدها در کاهش تورم و التهاب اعصاب موثرند.

 این داروها به صورت خوراکی و در یک دوره زمانی بالغ بر 5 روز مصرف می شوند.

استروئیدها می توانند در مدت زمان 24 ساعت درد را فورا تسکین دهند.

تزریق استروئید

روند تزریق تحت فلئوروسکوپی اشعه X انجام می شو که در آن کورتیکواستروئیدها و عامل بی حسی به فضای اپیدورال نخاع تزریق می شوند.

سپس دارو برای کاهش تورم و التهاب عصب به محل درد منتقل می شود.

حدود 50 درصد از بیماران پس از تزریق تسکین می یابند اما نتایج موقتی است.

گاهی برای تکمیل اثر تزریق تکرار می شود.

مدت زمان کاهش درد متغیر است و معمولا چند هفته و حتی گاهی چند سال طول می کشد.

تزریقات همراه با فیزیوتراپی و برنامه تمرین خانگی انجام می شود.

فیزیوتراپی

هدف از فیزیوتراپی کمک به بازگشت هر چه سریع تر فعالیت کامل و پیشگیری از مصدومیت مجدد است.

فیزیوتراپیست حالت بدنی مناسب، نحوه درست بلندکردن اجسام و تکنیک های راه رفتن را می آموزد و روی قدرت و کشش عضلات گردن، بازو و شانه کار می کند.

 به علاوه شما را تشویق می کند انعطاف پذیری بدنی خود را افزایش دهید.

ورزش و تمرینات قدرتی فاکتورهای کلیدی درمان هستند و باید بخشی از برنامه تناسب اندام همیشگی شما باشند.

درمان های کل گرا

در بعضی موارد کاربرد روش هایی مانند یوگا، طب سوزنی، طب فشاری، تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی، مدیتیشن و بیوفیدبک در کنترل درد و بهبود سلامت عمومی شما موثرند.

درمان های جراحی

وقتی علایم پیشرفت کند و درمان حمایتی موثر واقع نشود باید جراحی کرد.

 فاکتورهایی اعم از سن بیمار، مت زمان بیماری، سایر بیماری ها و مشکلات پزشکی، جراحی قبلی گردن و نتیجه مورد انتظار در برنامه ریزی جراحی مدنظر قرار می گیرند.

شایع ترین روش جراحی دیسک گردنی راهکار آنتریور یا قدامی (جلوی گردن) است.

در مواردی مثل استونز از راهکار خلفی استفاده می شود.

دیسککتومی و فیوژن سرویکال قدامی(ACDF)

جراح برش کوچکی در قسمت جلوی گردن ایجاد می کند.

عضلات، عروق و اعصاب کنار زده می شوند تا جراح مهره و دیسک را ببیند. بخشی از مهره که روی عصب فشار می آورد را برمی دارند و سپس فضای دیسک را با یک گرافت استخوانی یا کیج پر می کنند تا فیوژن یا جوش خوردگی اتفاق بیفتد.

در فیوژن اسپینال، یک صفحه فلزی و چند پیچ برای نگهداری گرافت استخوانی بین مهره ها استفاده می شود. در مدت 3 تا 6 ماه استخوان جدید فضای خالی را پر کرده و یک استخوان محکم را به وجود می آورد.

فیوژن روند اتصال دو یا چند استخوان است.

 با گذشت زمان گرافت به مهره بالا و پایین جوش می خورد و یک بخش استخوانی محکم تولید می شود.

 صفحات و پیچ های فلزی برای تثبیت گرافت و فیوژن بهتر بکار می روند.

تعویض دیسک مصنوعی

در دیسککتومی قدامی، دستگاهی قابل حرکت که مثل دیسک طبیعی حرکت می کند در درون فضای مفصل آسیب دیده قرار می گیرد.

 دیسک مصنوعی حرکت را امکانپذیر می کند اما فیوژن باعث حذف حرکت می شود.

 این دیسک های پلاستیکی یا فلزی شبیه ایمپلنت های مفصل زانو یا ران هستند.

 نتیجه دیسک مصنوعی مشابه ACDF( استاندارد طلایی) است ولیکن با تعویض دیسک گردنی امکان حرکت وجود دارد و بیماری سطح مجاور به حداقل ممکن کاهش می یابد اما این هنوز در حد یک فرضیه است و اثبات نشده است.

دیسککتومی میکرواندوسکوپی تهاجمی محدود: جراح برش کوچکی در قسمت خلفی گردن ایجاد می کند.

 لوله های کوچکی به نام دیلاتور برای افزایش قطر و بزرگ گردن یک تونل به مهره استفاده می شوند.

بخشی از استخوان برداشته می شود تا جراح دیسک و ریشه عصب را ببیند.

سپس با استفاده از اندوسکوپ یا میکروسکوپ دیسک تخریب شده را برمی دارند.

این روش در مقایسه یا دیسککتومی سنتی جراحت عضلانی کم تری در پی دارد.

دیسککتومی سرویکال خلفی

جراح یک برش 2-1 اینچی در قسمت پشت گردن ایجاد می کند.

برای دستیابی به دیسک آسیب دیده، عضلات ستون فقرات کنار زده می شوند.

 بخشی از کمان استخوان را برمی دارند تا ریشه عصب و فضای دیسک را ببینند.

قسمت آسیب دیده دیسک که به عصب نخاعی فشار می آورد با دقت برداشته می شود.

برای جلوگیری از صدمات و فشار آتی ، فضایی که ریشه عصب از  ستون فقرات خارج می شود را گسترش می دهند.

آزمایشات بالینی

آزمایشات بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که در آن روند های درمانی جدید- داور، روش های تشخیص، پروسجرها و سایر روش های درمانی روی افراد آزمایش می شوند تا ایمن بودن و اثربخشی آن ها را بسنجند.

مطالعات همیشه به منظور بهبود استاندارد مراقبت های درمانی انجام می شوند.

اطلاعات در مورد آزمایشات بالینی فعلی از جمله قابلیت، پروتکل  و محل ها در وبسایت موجود است.

بعضی از این مطالعات با حمایت سازمان بهداشت ملی و شرکت های دارویی و صنعتی خصوصی انجام می شوند.

ریکاوری و پیشگیری

از هر ده نفر هشت نفر در طول زندگی خود کمردرد را تجربه می کنند و معمولا پس از 6 هفته بهبود می یابند.

 نگرش فکری مثبت، فعالیت منظم و بازگشت موفق به کار از جمله فاکتورهای مهم ریکاوری بشمار می آیند.

اگر اصلا نمی توانید به شغل قبلی خود برگردید، بهترین کار این است که به مشاغل کم فشار روی آورید.

پزشک می تواند برای یک مدت کوتاه در مورد اینگونه فعالیت ها به شما کمک کند.

فاکتورهای کلیدی پیشگیری از عود مجدد بیماری به شرح زیر است:

• تکنیک های مناسب وزنه برداری و جابه جایی اجسام ( به مقاله خودمراقبتی کمر/ گردن درد مراجعه کنید.
• وضعیت مناسب بدن در زمان نشستن، ایستادن، حرکت و خواب.
• برنامه تمرینی مناسب برای تقویت عضلات شکمی ضعیف و پیشگیری از آسیب مجدد( به مقاله تمریناتی برای کمر سالم مراجعه کنید).
• انتخاب مشاغل ارگونومیک
• نگرش مثبت و کنترل استرس
• عدم استعمال دخانیات