شکستگی ستون فقرات

شکستگی یا دررفتگی مهره می تواند باعث شکستگی های استخوانی، پیچش، آسیب به اعصاب نخاعی یا طناب نخاعی شود.

 بیشتر شکستگی های ستون فقرات در نتیجه حوادث رانندگی، سقوط، شلیک گلوله یا انجام فعالیت های ورزشی اتفاق می افتند.

صدمات از آسیب خفیف رباط و کشیدگی عضلات تا شکستگی و دررفتگی استخوان ها و صدمات نخاعی ناتوان کننده (فلج) متغیر و متفاوت هستند.

 بسیاری از شکستگی ها با درمان های مختلفی بهبود می یابند، اما شکستگی های شدید برای تنظیم مجدد استخوان ها به جراحی نیاز دارند.

ستون فقرات و طناب نخاعی

برای درک شکستگی های ستون فقرات باید اول با ساختار آناتومی بدن انسان آشنا شوید.

ستون فقرات از 33 استخوان به نام مهره تشکیل شده است که با حمایت از بدن امکان ایستادن، نشستن، خم شدن و چرخیدن را برای شنا فراهم می کند.

وسط هر مهره فضای حفره مانندی به نام کانال نخاعی وجود دارد که وظیفه آن حفاظت از طناب نخاعی است.

 ستون فقرات مثل یک بزرگ راه اطلاعاتی پیام هایی را بین مغز و بدن مخابره می کند.

 اعصاب نخاعی از طناب مخاعی منشعب شده، از میان مهره ها عبور می کنند و به همه بخش های بدن می روند.

شکل 1. هر مهره سه بخش دارد. جسم مهره سطحی است که وزن را تحمل می کند و به دیسک متصل می شود. کمان مهره ای (سبزرنگ) کانال نخاعی را تشکیل می دهد. زواید استخوانی کمان مهره ای مفاصل فاست و زواید اتصال عضلات را به وجود می آورند.

شکستگی ستون فقرات

صدمات نخاعی از کشش عضلانی و آسیب جزئی به رباط ها (جابجایی مهره های گردن) تا شکستگی یا دررفتگی مهره ها و فلج اندام متغیرند.

شکستگی و جابجایی مهر ها می تواند باعث فشار، پیچ خوردگی یا حتی پارگی طناب نخاعی شود. درمان این صدمات به نوع شکستگی و میزان ناتوانی بستگی دارد.

ویپلش

ویپلش یا جابجایی مهره های گردنی صدمه شایعی است که در نتیجه کشش زیاد یا حرکت سریع سر که بیشتر در حوادث رانندگی رخ می دهد، به وجود می آید. تکان ناگهانی عضلات و رباط های گردن را تحت فشار قرار داده و باعث برآمدگی دیسک می شود.

 ویپلش می تواند به سردرد، سفتی عضلات یا درد گردن بیانجامد. بررسی دقیق آسیب ستون فقرات توسط پزشک بسیار ضروری است.

 ویپلش با شکستگی یا آسیب ستون فقرات فرق دارد و علایم آن معمولا با درمان های حمایتی بهبود می یابد.

 بی ثباتی ستون فقرات

بی ثباتی ستون فقرات حرکت اضافی بین مهره هاست که به دلیل شکستگی استخوان، کشیدگی و پارگی رباط بروز می کند.

لغزش غیرعادی و حرکات سایشی می تواند باعث درد و آسیب اعصاب نخاعی یا ستون فقرات شود. شکستگی های ثابت معمولا با بریس و استراحت درمان می شوند.

 اما در شکستگی های بی ثبات برای تنظیم استخوان ها و جلوگیری از آسیب به اعصاب و طناب نخاعی انجام جراحی لازم و ضروری است.

شکستگی ها در هر جایی از امتداد ستون فقرات اتفاق می افتند.5 تا 10 درصد شکستگی ها در ناحیه سرویکال یا گردنی است.

 64% موارد شکستگی در ناحیه تراکولومبار ( پایین کمر) در مهره های T12-L1 اتفاق می افتد.

شکستگی ها به روش های مختلفی طبقه بندی می شوند. به طور کلی شکستگی های مهره ای در سه دسته زیر قرار دارند:

1. شکستگی
2. دررفتگی
3. شکستگی- دررفتگی

شکستگی:

وقتی فشار وارده بیش از آستانه تحمل استخوان باشد، می شکند.

 شایع ترین نوع شکستگی، شکستگی متراکم جسم استخوان است (شکل 2). نیروی رو به پایین شدید ،جسم مهره را خرد کرده و می شکند.

اگر نیرو به اندازه کافی زیاد باشد، شکستگی به درون کانال نخاعی راه می یابد که آن را  از هم پاشیدگی می گویند.

مبتلایان به پوکی استخوان، تومور و انواع خاص سرطانی که استخوان ها را تضعیف می کنند بیشتر مستعد شکستگی های ناشی از فشردگی مهره ها (VCF) هستند.

 شکستگی به شکل فروریختگی گوه ای با سه گوش مهره ظاهر می شود.

شکل 2. در شکستگی ناشی از فشردگی مهره ها، نیروی روبه پایین ناگهانی جسم مهره را متلاشی می کند.

دررفتگی:

وقتی رباط ها و یا دیسک های بین مهره ها دچار کشش یا پارگی شوند، استخوان از رباط بیرون می زند(شکل 3).

 برای مثال وقتی هنگام رانندگی حرکت رو به جلوی سریع بالاتنه در برابر کمربند ایمنی باعث کشش مهره و رباط می شود.

 توجه داشته باشید که بی ثباتی و فشرده سازی طناب نخاعی نتیجه دررفتگی مهره ای است و معمولا باید با بریس یا جراحی درمان شوند.

شکل 3. در دررفتگی پارگی و کشیدگی رباط ها باعث می شود، مهره از جای اصلی خود جابجا شود.

شکستگی- دررفتگی:

هنگام شکستن استخوان و پارگی رباط اتفاق می افتد.

این شکستگی ها معمولا ناپایدار و ناتوان کننده هستند و به جراحی نیاز دارند.

علایم شکستگی ستون فقرات

علایم شکستگی ستون فقرات با توجه به شدت و محل صدمه متفاوتند.

درد کمر یا گردن، بی حسی، گزگز شدن، اسپاسم عضلانی، ضعف، تغییرات روده ای / مثانه و فلج از جمله علایم بشمار می آیند.

فلج به معنای از دست دادن توانایی حرکت دست ها و بازوهاست که می تواند حاکی از آسیب نخاع باشد. همه شکستگی ها باعث آسیب نخاعی نمی شوند.

علل آسیب ستون فقرات

تصادفات رانندگی(45%)، سقوط (20%)، ورزش (15%) اعمال خشونت آمیز (15%) و فعالیت های گوناگون (5%) علل اولیه آسیب ستون فقرات هستند.

 بیماری هایی مثل پوکی استخوان و تومورهای نخاعی نیز در شکستگی ها موثرند.

افراد مستعد

• 80% بیماران در رده سنی 25-18 سال قرار دارند.
• احتمال شکستگی ستون فقرات در مردان 4 برابر زنان است.

نحوه تشخیص شکستگی ستون فقرات

در اکثر موارد پیراپزشک شما را به اتاق اورژانس (ER) می برد.

متخصص طب اورژانس که یکی از اعضای تیم تروماست، به عنوان اولین متخصص شما را ویزیت می کند.

 بر حسب جراحت، متخصصان دیگری نیز مداخله خواهند کرد.

 پزشکان پس از ارزیابی تنفس معاینه فیزیکی ستون فقرات را انجام می دهند.

 تا زمان تکمیل آزمایشات تشخیصی مناسب، ستون فقرات با بریس های گردن یا کمر محافظت می شود.

آزمایشات پرتونگاری اشعه X برای مشاهده مهره استخونی در ستون فقرات به کار می رود و شکستگی ها را نشان می دهد.

 پرتوهای X فلکشن و اکستنشن خاص برای تشخیص حرکات غیرعادی مورد استفاده قرار می گیرند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT) روش ایمن و غیزتهاجمی است که در آن با استفاده از اشعه X و یک کامپیوتر تصاویر دوبعدی از ستون فقرات بدست می آید.

این آزمایش با یا بدون رنگ (ماده حاجب) تزریق شده به جریان خون انجام می شود.

 این روش برای مشاهده تغییرات ساختاری استخوان ها بسیار خوب و کاربردی است.

اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) آزمایشی غیرتهاجمی است که در آن از میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکانس برای ایجاد تصویر دقیق بافت های نرم ستون فقرات استفاده می شود.

برخلاف اشعه X، اعصاب و دیسک ها کاملا قابل مشاهده هستند.

این آزمایش با یا بدون تزریق ماده حاجب انجام می شود.

 MRI در ارزیابی آسیب بافت نرم رباط ها و دیسک ها و ارزیابی آسیب نخاعی نقش بسزایی دارد.

روش های درمانی موجود

درمان شکستگی با کنترل درد و تثبیت برای پیشگیری از آسیب بیشتر آغاز می شود.

 در این مواقع ممکن است سایر قسمت های بدن (مثلا قفسه سینه) نیز آسیب دیده باشند.

 بر حسب نوع شکستگی و ثبات آن، بریس یا جراحی ضروری است.

بریس و ارتز سه کار انجام می دهد:

 1) حفظ تعادل ستون فقرات

2) بی حرکت سازی ستون فقرات حین روند درمان

3) کنترل درد با محدودسازی حرکت.

شاید شکستگی های ثابت قط نیازمند تثبیت با بریس باشند، برای مثال بریس گردنی برای شکستگی های گردن، بریس گردنی- سینه ای برای شکستگی های بالای کمر و ارتز توراکولومبار- ساکرال برای شکستگی های پایین کمر.

پس از 8 تا 12 ماه بریس برداشته می شود.

شکستگی های گردنی بی ثبات یا دررفتگی ها باید با تراکشن و اصلاح ستون فقرات درمان شوند.

شاید به یک بریس جلیقه ای نیاز باشد.

فیوژن و اینسترومنتیشن (ابزار دقیق) روندهای جراحی درمان شکستگی های غیرثابت هستند.

در فیوژن دو مهره با یک گرافت استخوانی و سخت افزاری مثل صفحه، پیچ، مهره و کیج کنار هم نگه داشته می شوند.

 هدف از گرافت استخوانی اتصال بالا و پایین مهره و ایجاد یک قطعه استخوانی سخت و محکم است.

 برای ایجاد یک فیوژن محکم چندین ماه یا بیشتر زمان لازم است.

ورتبروپلاستی و کیفوپلاستی روندهای نه چندان تهاجمی هستند که برای درمان شکستگی های ناشی از پوکی استخوان و تومورهای نخاعی به کار می روند.

در ورتبروپلاستی، سیمان استخوانی از طریق یک سوزن به جسم مهره شکسته تزریق می شود.

در کیفوپلاستی، ابتدا یک بالن وارد شده و سپس مسطح می شود تا قبل از پرشدن فضا با سیمان مهره ای، مهره فشرده شده را باز کند.

آزمایشات بالینی

آزمایشات بالینی مطالعات تحقیقاتی هستند که در آن روندهای درمانی جدید – داروها، روش های تشخیصی، پروسجر، واکسن و سایر درمان ها در افراد آزمایش می شوند تا اثربخشی و ایمن بودن آن ها مورد ارزیابی قرار گیرد.