راهنمای بیماران مبتلا به فتق دیسک گردن

فتق دیسک زمانی اتفاق می افتد که الیاف خارجی دیسک(حلقه ها) آسیب دیده و مواد نرم داخلی نوکلئوس پالپوزوس از فضای طبیعی خود خارج شوند.

 در صورتی که آنولوس یا حلقه نزدیک کانال نخاعی پاره شود، مواد نوکلئوس پالپوزوس به داخل کانال نخاعی وارد می شوند.

در ناحیه مهره های دنده ای فضای خیلی کمی اطراف نخاع وجود دارد.

وقتی فتق دیسک مهره ای در مهره های سینه ای یا به اصطلاح توراسیک اتفاق افتد، مشکلی بسیار جدی است.

در بعضی موارد اولین علامت فلج زیرکمر است.

خوشبختانه فتق دیسک مهره های سینه ای به اندازه مهره های کمری رایج نیستند و از عمومیت کمتری برخوردار هستند.

در این مقاله قصد داریم اطلاعات زیر را در اختیار شما قرار دهیم:

• دلایل بروز فتق دیسک  مهره های سینه ای
• نحوه تشخیص
• درمان فتق دیسک مهره های سینه ای
• عوارض یا مشکلات ناشی از فتق دیسک مهره های توراسیک
• آناتومی

دیسک های بین مهره ای شبیه بالشت هایی هستند که به عنوان ضربه گیر بین مهره های ستون فقرات عمل می کنند.

بین هر مهره یک دیسک وجود دارد.

هر دست دارای یک حلقه فیبری خارجی قوی تر موسوم به آنولوس و یک مرکز نرم ژله ای به نام نوکلئوس پالپوزوس است.

آنولوس لایه خارجی تر دیسک و قوی ترین قسمت آن است.

در واقع آنولوس یک رباط قوی است که مهره ها را به هم وصل می کند.

 نوکلئوز خمیرمانند دیسک اصلی ترین ضربه گیر است.

به منظور شناسایی علایم و روندهای درمانی باید ابتدا با آناتومی کلی ستون فقرات آشنا شوید.

بنابراین باید بخش های مختلف تشکیل دهنده ستون فقرات و طرز کار آن ها را بشناسید.

آناتومی و عملکرد ستون فقرات

علل

فتق دیسک ممکن است در کودکی نیز ایجاد شود هرچند این مورد نادر است.

معمولا نوکلئوس پالپوزوس فتق دار بیشتر در جوانان و میانسالان دیده می شود.

در افراد مسن، تغییرات دژنراتیو که با افزایش سن رخ می دهد، احتمال وجود فتق دیسک واقعی را در این افراد کاهش می دهد.

ممکن است دیسک ها به دلیل فشار زیاد یک باره به صورت ناگهانی پاره شوند.

مثلا سقوط از نردبان و نشستن، فشار زیادی به سراسر ستون فقرات وارد می کند.

اگر نیرو به اندازه کافی قوی باشد، مهره یا دیسک می شکنند.

 خم شدن با اعمال فشار زیاد به دیسک های بین مهره ای همراه است.

 اگر در حالت خمیده بخواهید جسم خیلی سنگینی را بلند کنید، فشار وارده می تواند باعث پارگی دیسک شود.

گاهی دیسک ها به دلیل ضعف فیبرهای حلقوی و در نتیجه صدمات مکرری که با گذشت زمان وارد شده است ، با کم ترین فشاری تخریب می شوند.

گاهی شما چیزی را برمی دارید یا به نحوی خم می شوید که فشار زیادی به دیسک وارد شده و آنالوس ضعیف و ضعیف تر می شود.

 دیسک تضعیف شده در حین انجام فعالیت پاره می شود.

 روند پیری ستون فقرات نیز به همین صورت است.

فتق دیسک از دو جهت مشکل ساز است؛ اول اینکه موادی که از نوکلئوی پالپوزوس به داخل کانال نخاعی وارد شده اند روی نخاع فشار می آورند.

به علاوه بر اساس شواهد موجود این مواد باعث تحریک شیمیایی ریشه های عصبی می شوند.

فشار بر ریشه عصب و تحریک شیمیایی مشکلاتی را در عملکرد ریشه های عصب ایجاد می کند.

ترکیب این دو باعث ایجاد درد، ضعف یا کرختی و بی حسی در بخش هایی از بدن می شود.

علایم

شاید کمر درد اصلا جزو علایم فتق دیسک واقعی نباشد.

 این علایم ناشی از فشار  تحریک اعصاب است.

در ناحیه مهره های سینه ای، این امر می تواند به فلج کامل پاها ختم شود.

 معمولا علایم فتق دیسک در ناحیه قفسه سینه عبارتند از:

• دردی که در تمام بدن و یک یا هر دو پا منتقل می شود.
• کرختی یا گزگز بخش هایی از یک یا هر دو پا
• ضعف عضلانی در عضلات خاصی از یک یا هر دو پا

افزایش رفلکس های پا که گاهی به افزایش تون عضلانی پاها می انجامد.

محل بروز علایم به این بستگی دارد که کدام اعصاب تحت تاثیر قرار گرفته اند و آیا پارگی دیسک به اندازه ای هست که روی طناب نخاعی فشار بیاورد یا نه.

محل بروز علایم در تشخیص محل دیسک آسیب دیده به پزشک کمک می کند.

تشخیص

تشخیص فتق نوکلئوس پالپوزوس با شرح کامل مشکل و معاینات فیزیکی آغاز می شود.

 پزشک ممکن است از شما بپرسد:

آیا آسیب دیدی؟

محل درد کجاست؟

آیا احساس کرختی و بی حسی داری؟ کجا؟

آیا احساس صعف داری؟ کجا؟

آیا قبلا نیز چنین مشکلی داشته ای؟

آیا اخیرا کاهش وزن، تب یا بیماری خاصی داشته ای؟

در نهایت پزشک از شما می پرسد که آیا هنگام اجابت مزاج یا دفع ادرار مشکلی ندارید؟

 با طرح این سوال پزشک می خواهد مطمئن شود که فشاری از سوی دیسک آسیب دیده به اعصاب مثانه یا روده ها وارد نشده باشد چون در صورت بروز ، این وضعیت اورژانسی است و نیاز به جراحی فوری دارد.

ممکن است پزشک پرتونگاری وسط کمر را تجویز کند.

اشعه ایکس معمولی دیسک فتق را نشان نمی دهد اما می توانید بفهمید میزان ساییدگی و پارگی ستون فقرات چقدر است و سایر علل این مشکل چیست.

پرکاربردترین آزمایشی که امروزه برای تشخیص فتق دیسک انجام می شود MRI است.

این تست بی درد و بسیار دقیق است و تا آنجا که ما می دانیم هیچ گونه عوارض جانبی ندارد.

در صورت مشکوک بودن به فتق دیسک می توان از آزمایشاتی مثل میلوگرام و سی تی اسکن کمک گرفت.

گاهی اوقات MRI ل ماجرا را نشان نمی دهد بنابراین باید از متد دیگری استفاده کرد.

میلوگرام همراه با اسکن CAT اطلاعات زیادی را در اختیارتان می گذارد.

 با این حال اگر تایید نشود که درد ناشی از فتق دیسک است، احتمالا آزمایشات بیشتر و تخصصی تری صورت می گیرد.

آزمایشات الکتریکی (مانند EMG و SSP) می توانند تایید کنند که پا درد شما دقیقا به خاطر آسیب عصبی است. قبل از تصمیم گیری در مورد اعمال جراحی نیز از این آزمایشات استفاده می کنند.

درمان

فتق دیسک صرفا به معنای این نیست که شما باید جراحی شوید.

 درمان فتق دیسک به علایم بیماری و بدتر یا بهتر شدن آن ها بستگی دارد.

 اگر علایم به طور مداوم بدتر می شوند، پزشک جراحی را پیشنهاد می کند.

 در صورت بهبود علایم می توانید برای برطرف شدن کامل علایم صبر کرد.

خیلی از افراد که به خاطر فتق دیسک مشکلاتی دارند، پس از چند هفته یا چند ماه بهبود می یابند.

درمان محافظه کارانه

مشاهده

شاید برای اطمینان از عدم پیشرفت مشکل فقط لازم باشد صبر کنید و منتظر گذشت زمان بمانید.

اگر درد قابل تحمل است و ضعف یا بی حسی بیشتر نشده باشد، ممکن است پزشک از شما بخواهد کمی صبر کنید.

استراحت

اگر درد شدیدتر باشد بهتر است چند روز مرخصی بگیرید و مدتی فعالیت خود را کاهش دهید.

 پس از چندین روز باید مجددا شروع به حرکت کنید.

یک برنامه پیاده روی آرام را شروع کنید و به تدریج مسافت طی شده را افزایش دهید.

داروهای ضد درد

بر حسب شدت درد می توان برای کمک به کنترل درد از رویکردهای دارویی مختلف کمک گرفت.

 مسکن های بدون نسخه مثل ایبوپروفن، تایلنول و بعضی داروهای ضد التهاب جدید می توانند درد شما را تسکین دهند.

حتما دارو را بر اساس استورالعمل مصرف کرده و از مصرف بیش از حد خودداری کنید.

اگر درد با این داروها کنترل نشود، احتمالا پزشک مسکن های قوی تری مثل داروهای نارکوتیک یا غیرنارکوتیک تجویز خواهد کرد.

 داروهای مسکن نارکوتیک یا مخدر بسیار قوی اما اعتیادآورند.

داروهای غیرنارکوتیک اعتیادآوری کم تری دارند اما به اندازه دسته نارکوتیک یا وابسته به مخدر موثر نیستند. بیشتر پزشکان دوست ندارند برای بیش از روز یا چند هفته داروهای نارکوتیک را تجویز کنند.

برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به داروهای مسکن شایع برای کمر درد ، مقاله زیر را مطالعه کنید:

داروهایی برای کمر درد

تزریق استروئید اپیدورال(ESI)

ESI معمولا در موارد درد شدید فتق دیسک به کار می رود.

 این دارو معمولا پیشنهاد نمی شود مگر اینکه جراحی تنها گزینه تسکین درد باشد.

این دارو فقط در نیمی از موارد استفاده شده درد فتق دیسک را کاهش می دهد.

برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع داروهای تزریقی کمر درد، به مقاله زیر مراجعه کنید:

داروهای تزریقی ستون فقرات

جراحی

لامینوتومی و دیسککتومی

لامینوتومی و دیسککتومی روش سنتی درمان فتق دیسک با جراحی است.

 اصطلاح لامینوتومی به معنای ایجاد شکاف در لامیناست و دیسککتومی یعنی برداشتن دیسک.

این روند از طریق ایجاد برش در ناحیه کمر بالای محل فتق است.

پس از ایجاد برش روی پوست، ماهیچه ها به یک طرف منتقل می شود تا جراح بتواند پشت مهره را ببیند.

برای اطمینان از انتخاب مهره صحیح باید حین عمل پرتونگاری با اشعه ایکس ایجاد شود.

 یک شکاف کوچک بین دو مهره در محل تخریب دیسک ایجاد می شود.

 با این کار جراح داخل کانال نخاعی را می بیند.

 اصطلاح لامینوتومی (ایجاد شکاف در مینا) از این حقیقت نشات می گیرد که معمولا مقدار کمی از استخوان لامینا برداشته می شود تا فضایی برای مشاهده درون کانال  و انجام عمل ایجاد شود.

پس از انجام این عمل جراح ریشه های عصب را از سر راه برمی دارد تا دیسک بین مهره ای را ببیند.

جراح پس از پیدا کردن محتویات دیسک وارد شده به درون کانا نخاعی آن ها را خارج می کند.

با این کار هر گونه فشار و تحریک روی اعصاب ستون فقرات برطرف می گردد.

 وی با استفاده از ابزارهای کوچکی که درون دیسک قرار می گیرند تا جایی که ممکن است مواد نوکلئوس پولپوزوس درون دیسک را برمی دارد.

 این کار به منظور پیشگیری از باقی ماندن مواد و نیاز مجدد به عمل انجام می شود.

بعد از پایان عمل، عضلات کمر به محل طبیعی خود برمی گردند.

 برش پوست هم با بخیه یا دوخت های فلزی ترمیم می شود.

میکرودیسککتومی

اخیرا پیشرفت هایی در زمینه تجهیزات جراحی ستون فقرات و انجام لامینوتومی و دیسککتومی حاصل شده است. این روند در اصل همان روش سنتی برداشتن دیسک تخریب شده است اما برش کوچکتری لازم دارد.

 مزیت این روش نسبت به روش سنتی این است که در طی عمل آسیب کم تری به قسمت های مختلف ستون فقرات وارد شده و بیمار زدتر بهبود می یابد.

جراح براین اینکه از طریق برش کوچک محل ضایعه را مشاهده کند از میکروسکوپ کمک می گیرد.

 برشی کوچک به اندازه دو اینچ در قسمت کمر دقیقا بالای ناحیه فتق ایجاد می شود.

وقتی پس از کنار زدن عضلات مهره دیده شد، برای پایان عملیات از یک میکروسکوپ استفاده می کنند.

کل عمل دقیقا مثل روش جراحی فوق الذکر صورت می گیرد.

عوارض

در هر عمل جراحی ریسک بروز عوارض وجود دارد.

وقتی جراحی در نزدیکی نخاع یا طناب نخاعی انجام شود این عوارض خیلی جدی ترند. درد ، اختلال و نیاز به جراحی مجدد از جمله این عوارض بشمار می آیند.

 شما باید در مورد عوارض مرتبط با جراحی حتما با پزشک مشورت کنید.

 لیست عوارض ارائه شده در اینجا کامل نیست پس حتما برای کسب اطلاعات بیشتر با پزشک خود صحبت نمایید. تنها پزشک می تواند با ارزیابی شرایط در مورد مخاطرات احتمالی هر نوع روند درمانی شما را آگاه نماید.

عوارض جراحی ستون فقرات

قبل از جراحی

ممکن است حتی قبل از جراحی فتق عوارضی را مشاهده کنید.

جدی ترین عارضه ناشی از فتق دیسک مهره های سینه ای ، فلج کامل پایین تنه است.

این مساله زمانی اتفاق می افتد که مواد داخل دیسک به درون کانال نخاعی وارد می شوند.

فشار کانال نخاعی، آسیب دائمی اعصاب پایین تنه و پاها را به دنبال دارد.

 در صورت وقوع چنین اتفاقی ممکن است توانایی کنترل مثانه و روده را از دست بدهید.

 این مشکلی جدی  و خوشبختانه نادر است.

 اگر دکتر به وقوع چنین اتفاقی مشکوک باشد، باید فورا برای برداشتن فشار از روی نخاع تحت جراحی قرار بگیرید.

حین جراحی

بسیاری از عوارض جانبی در حین جراحی اتفاق می افتند.

 همیشه به دلیل بیهوشی هر نوع عمل جراحی با عوارضی همراه است.

عوارض احتمالی حین برداشتن فتق دیسک عبارتند از:

• آسیب عصبی

برای برداشتن دیسک باید در اطراف اعصاب نخاعی جراحی انجام شود.

در طی عمل ممکن است این اعصاب آسیب ببینند.

 در این صورت احتمال آسیب دائمی وجود دارد.

بی حسی، ضعف یا درد دائمی در ناحیه که عصب به پا منتقل می شود از جمله این آسیب هاست.

• پارگی سخت شامه

یک کیسه ضدآب بافتی به نام سخت شامه نخاع و اعصاب نخاعی را پوشانده است.

ممکن است حین عمل این پوشش پاره شود و این موضوع غیرمعمول نیست.

 اگر جراح حین عمل متوجه این مساله شود، به سادگی ترمیم شده و در نهایت بهبود می یابد اما اگر تشخیص داده نشود، احتمال بهبود پارگی کم است و نشت مایع همچنان ادامه پیدا می کند.

این مساله بعدا مشکل ساز خواهد شد.

سردرد نخاعی از نشت مایع نخاعی نشات گرفته و احتمال عفونت مایع نخاعی(مننژیت نخاعی) را افزایش می دهد. چنانچه این پارگی به صورت و به خودی خود بهبود نیاد، باید برای ترمیم پارگی سخت شامه مجددا تحت عمل جراحی قرار بگیرید.

بعد از جراحی

برخی از عوارض پس از جراحی مشخص می شوند.

بعضی از آن ها خیلی سریع و برخی بعد از ماه ها خود را نشان می دهند. این موارد عبارتند از:

• عفونت

هر عمل جراحی با ریسک محدود عفونت همراه است و عمل ستون فقرات هم از این قاعده مستثنی نیست.

 عفونت ممکن است در برش پوست، داخل دیسک یا کانال نخاعی اطراف اعصاب رخ دهد.

 اگر عفونت در برش پوست باشد فقط مصرف آنتی بیوتیک کافیست اما در صورت عفونت کانال نخاعی و اطراف دیسک، شاید لازم باشد برای تخلیه عفونت دوباره عمل شوید و بعد از عمل دوم باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.

• عود فتق

همیشه این احتمال وجود دارد که فتق دیسک دوباره عود کند.

 این مشکل به احتمال زیاد در شش هفته اول بعد از جراحی اتفاق می افتد اما احتمال وقوع آن همیشگی است.

در این صورت ممکن است نیاز به عمل مجدد داشته باشید.

• درد مداوم

بعضی اوقات عمل جراحی کارساز نیست و درد به دلایل مختلف ادامه دارد.

گاهی اعصاب به خاطر فشار ناشی از فتق آسیب می بینند اما به طور کامل درمان نمی شوند.

 به علاوه احتمال ایجاد بافت اسکار در اطراف اعصاب هفته ها بعد از جراحی وجود دارد و این باعث ایجاد دردی مشابه درد قبل عمل می شود.

شاید علت درد چیز دیگری است و برداشتن دیسک تاثیری نداشته است.

• بیماری دیسک دژنراتیو

هرگونه صدمه به دیسک می تواند باعث تخریب تدریجی قسمت نخاعی درگیر شود.

 دیسک عمل شده قطعا آسیب دیده است.

ایجاد مشکلات بیشتر در محل برداشت دیسک قطعی نیست اما احتمال آن وجود دارد.

در صورت تشدید درد به عمل مجدد نیاز داریم؛ برای بروز این مشکل سال ها وقت لازم است.

• توانبخشی
• فیزیوتراپی

احتمالا پزشک پس از عمل توصیه می کند قبل از شروع تمرینات ورزشی معمول به یک متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید.

ورزش برای بهبود و حفظ سلامت نخاع حیاتی است پس آن را بخشی از برنامه مدیریت سلامت درازمدت خود بدانید.

ورزش منظم اساسی ترین راه مقابله با درد کمر است.

باید مطمئن شوید ورزش های انتخابی شما موثر و بی خطرند.

چرا ورزش کنیم؟

 مطالعات علمی نشان می دهد افرادی که به طور منظم ورزش می کنند، دردهای کمری کم تری دارند.

ورزش عضلات کمر و ستون فقرات را تقویت می کند و ریسک سقوط یا آسیب دیدگی را کاهش می دهد.

 با انجام تمرینات ورزشی می توانید شکم، بازوها و پاها را تقویت کرده و کرنش عضلات کمر را کاهش دهید. تقویت احتمال وقوع اسپاسم عضلانی را به حداقل می رساند به علاوه تمرینات تحمل وزن در جلوگیری از کاهش توده استخوانی ناشی از پوکی استخوان و خطر شکستگی موثرند.

 ورزش ایروبیک با افزایش جریان خون و ضربان قلب، مسکن درد خوبی است.

 مواد شیمیایی طبیعی موجود در بدن موسوم به اندورفین حین ورزش آزاد شده و از درد شما می کاهند.